آموزش خط میخی

آموزش خط میخی فارسی باستان

فارسی باستان به الفبایی نوشته شده است که میخی نامیده میشودظاهرا داریوش بزرگ دستور داده است که الفبایی ﺑﺮاي ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ و اﯾﻦ زﺑﺎن ﺑﺪان ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد . اﻟﻔﺒﺎي ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن از اﻟﻔﺒﺎي اﮐﺪي و اﻟﻔﺒﺎي اﮐﺪي از اﻟﻔﺒﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻟﻔﺒﺎ36ﺣﺮف،2 واژه ﺟﺪا ﮐﻦ، 8 اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻧﮕﺎر و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻋﺪاد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ .ﻫﺮﯾﮏ از ﺣﺮﻓﻬﺎي اﻟﻔﺒﺎي ﻣﯿﺨﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود ﻣﺼﻮﺗﯽ ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه دارد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ اﻟﻔﺒﺎﯾﯽ ﻫﺠﺎﯾﯽ اﺳﺖ. اﻟﻔﺒﺎي ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮدو ﭘﺲ از ﻫﺮ ﺣﺮف ﯾﮏ واژه ﺟﺪا ﮐﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد . ﻧﺤﻮه رﻣﺰ ﮔﺸﺎﯾﯽ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭘﺲ از اﻧﻘﺮاض دوﻟﺖ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ از ر واج اﻓﺘﺎد و ﺧﻮاﻧﺪن آن ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ؛ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ، اﺧﺒﺎر و ﮔﺰارش ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان و ﺳﯿﺎﺣﺎن اروﭘﺎﯾﯽ از اواﯾﻞ ﻗﺮن ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮي، ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﯿﺮ و ﺳﯿﺎﺣﺖ در ﺷﺮق و ﺑﺎزدﯾﺪ از وﯾﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ، ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ، ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان اروﭘﺎﯾﯽ را ﺑﻪ آن ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮد .در ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ،ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن در اروﭘﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ، از آن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ روﻧﻮﺷﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﯾﮑﯽ از ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎي دارﯾﻮش در ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ (DPC ) ﮐﻪ ، ﺷﺎردنChardin ، ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﻣﻌﺮوف ﻓﺮاﻧﺴﻮي در ﺳﺎل1711 ، آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺘﯿﺒﻪ اي از ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ﺑﺮ روي ﮔﻠﺪاﻧﯽ از ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ ﮐﻪ ﮐﻨﺖ ﮐﺎﯾﻠﻮسCount Caylus ، در ﺳﺎل1762 ، ﮔﺰارﺷﯽ درﺑﺎره آن ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﻠﻤﯽ آن روزﮔﺎر اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد. در ﺳﺎل1765 ، ﮐﺎرﺳﺘﻦ ﻧﯿﺒﻮرCarsten Niebuhr روﻧﻮﺷﺘﻬﺎي دﻗﯿﻘﺘﺮي از ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺳﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮد و ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺷﯿﺮاز ، در ﺳﺎل1778 ، ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر آن ﭘﺮداﺧﺖ . ﻧﯿﺒﻮر از ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ، ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎم ﺧﻄﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ . ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﯽ ﺑﻌﺪ ؛ در ﺳﺎل1798 م ؛" اولاف گرهارد تیسن پی برد که این سه نظان خطی متفاوت،در کتیبه ها،درحقیقتﻣﺒﯿﻦ ﺳﻪ زﺑﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﯿﺦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرﺑﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع اﯾﻦ ﺳﻪ ﺷﯿﻮه ﮐﺘﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد ، ﻇﺎﻫﺮا ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﻘﺴﻢ ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ . اﻣﺎ او ، ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ، اﯾﻦ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوره اﺷﮑﺎﻧﯿﺎن داﻧﺴﺖ .در ﺳﺎل1802 م ؛ ﻓﺮدرﯾﺶ ﻣﻮﻧﺘﺮFriedrich Munter ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺗﯿﺨﺴﻦ ، ﻋﻼﻣﺖ واژه ﺟﺪاﮐﻦ را در اﯾﻦ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد و ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ، ﮔﺮوﻫﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﺒﺸﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد ، اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم " ﺷﺎه " و "ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن" دﻻﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ . او از روي ﺑﺮﺧﯽ از ﻗﺮاﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل داد ﮐﻪ کتیبه ها ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوره ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻣﺴﺘﻤﺮ اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ دﯾﮕﺮ ، ﻫﻨﻮز ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ واﻗﻌﯽ در ﮔﺸﻮدن رﻣﻮز ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ، ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﮔﺌﻮرگ ﻓﺮدرﯾﺶ ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪGeorg Friedrich Grotefend آﻟﻤﺎﻧﯽ ، در ﺳﺎل1802 ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ. ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻄﺒﯿﻖ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ دو ﮐﺘﯿﺒﻪ از ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ( ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎيDPA وXPE ) ﺷﺮوع ﮐﺮد و دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ . او ﻧﯿﺰ ، ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﯿﻮه ﺧﻄﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ، ﻣﯿﺦ ﻣﻮرب در آﻧﻬﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﯾﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ واژه ﺟﺪاﮐﻦ اﺳﺖ ؛ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ و اﺳﺎﺳﺎ ﺣﺎوي اﺳﺎﻣﯽ و اﻟﻘﺎب اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اﻧﺪ ، و زﺑﺎن ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع اﯾﻦ ﻧﺒﺸﺘﻪ ﻫﺎ– ﮐﻪ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻮدﺷﺒﯿﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن اوﺳﺘﺎﯾﯽ اﺳﺖ .او ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ، اﺣﺘﻤﺎل داد که اﻟﻘﺎب و ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻟﻘﺎب ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ و اﻟﻘﺎب ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اﺧﯿﺮ در آن زﻣﺎن ، ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﻠﻮﺳﺘﺮ دوﺳﺎﺳﯽSilvestre de sacy ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد: ( X ﺷﺎه ﺑﺰرگ ، ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن ، ﺷﺎه اﯾﺮان و اﻧﯿﺮان ، ﭘﺴﺮY ﺷﺎه ﺑﺰرگ) ﭘﯿﺶ از ذﮐﺮ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﮐﺎر ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ، ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ، آواﻧﻮﺷﺖ دو ﮐﺘﯿﺒﻪ اي ﮐﻪ اﺳﺎس ﮐﺎر او در رﻣﺰ ﮔﺸﺎﯾﯽ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻮد ، در ذﯾﻞ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد :

★ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎXPa

X shayārshā 

 xShāyasiya vazarka

  xShāyasiya xShāyasiyānām

DArayavauSh xShāyasiyahyā

 Pusa HaxāmaniShiya

★ﮐﺘﯿﺒﻪ دارﯾﻮشDPa

 Darayavaush

 xShāyasiya vazarka

 xShāyasiya xSāyasiyānām viShtāspahyā

Pusa HaxāmaniShiya

haya imām tacaram akuanush 

 ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﺑﻪروﺷﻨﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ دو ﮐﺘﯿﺒﻪ ﮔﺮوﻫﯽ از ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﻋﯿﻨﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮔﺮ وﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارد . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ؛ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دو ﭘﺎدﺷﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ؛ ﮔﺮوﻫﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﯿﻨﺎ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ اﺧﺘﻼف ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد ، ﻣﻌﺮف ﮐﻠﻤﻪ < ﺷﺎه > اﺳﺖ و ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارد ، ﺑﺮ اﺳﺎﻣﯽ اﯾﻦ دو ﺷﺎه دﻻﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل و ﻧﯿﺰ ، ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮي ﯾﺎد ﺷﺪه ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ، او از اﯾﻦ دو ﻧﺒﺸﺘﻪ ، ﮐﺘﯿﺒﻪ دوم ، ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ را ، ﻣﻮﻗﺘﺎ ، ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮد : « X ، ﺷﺎه ﺑﺰرگ ، ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎنY ﺷﺎه را ﭘﺴﺮ ، ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ»

ﺗﺮﺟﻤﻪ <Y ﺷﺎه را ﭘﺴﺮ>ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮد که واژهY در ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ اول ، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪ اي ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺑﺎ آن ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﯿﺪ ﻧﺎم ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﯿﺒﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ، اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺎم در ﮐﺘﯿﺒﻪ دوم در ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﭘﺲ از ﻋﻨﻮان < ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن > ﺑﺎ ﯾﮏ ﻻﺣﻘﻪ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻮد . ، ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ، او ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ واژه از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﯿﻦ ﻻﺣﻘﻪ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﺎ واژه ﺑﻌﺪي ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم <ﭘﺴﺮ > داﺷﺖ ، ارﺗﺒﺎط ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ . ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ، ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﯿﺒﻪ اول ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ، در ﮐﺘﯿﺒﻪ دوم در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﺎم ﭘﺪر X <ﺷﺎه>ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ، در ﮐﺘﯿﺒ ﻪ دوم ﭘﺲ از ﻧﺎم ﭘﺪر ﮐﻠﻤﻪ ﺷﺎه ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﮐﺘﯿﺒﻪ اول ﭘﺲ از ﻧﺎم ﭘﺪر ، اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﺸﺪه ﺑﻮد . از اﯾﻦ اﻣﺮ او ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ، اﯾﻦ دو ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ ، اﻣﺎ ﭘﺪرﺑﺰرگ ﭘﺴﺮ، ﺷﺎه ﻧﺒﻮد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، او در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺎﻫﺎن ﻫﺨ ﺎﻣﻨﺸﯽ ﮐﻪ از روي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد، ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎم ﭘﺪر و ﭘﺴﺮي ﮔﺸﺖ ﮐﻪ داراي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻮق ﺑﺎﺷﻨﺪ . در ﻣﯿﺎن ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ، ﻧﺎم ﮐﻮروش و ﮐﻤﺒﻮﺟﯿﻪ از ﯾﮏ ﺳﻮ، و ﻧﺎم دارﯾﻮش و ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺸﻤﻮل اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ .از اﯾﻦ اﺳﺎﻣﯽ، ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﻧﺎم ﮐﻮروش و ﮐﻤﺒﻮﺟﯿﻪ را ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﭼﻮن ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد اﯾﻦ دو ﻧﺎم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﺷﺮوع ﺷﻮﻧﺪ ، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺳﺎﻣﯽ ﻣﺬﮐﻮر در ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ دو ﺣﺮف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ . اﻟﺒﺘﻪ، در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﮏ ﺗﺼﺎدف ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﯾﺎري او ﺷﺘﺎﻓﺖ؛ ﭼﻮن ﻧﺎم ﮐﻮر وش و ﮐﻤﺒﻮﺟﯿﻪ در ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﺎره اي از دﻻﯾﻞ ﮐﺘﺎﺑﺘﯽ ﺑﺎ دو ﺣﺮف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ . ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ، ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻦ دﻻﯾﻞ ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه رﻫﻨﻤﻮن ﮔﺸﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮐﺘﯿﺒﻪ دوم ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮐﺘﯿﺒﻪ اول ﭘﺪرش، دارﯾﻮش، ﮐﻪ ﭘﺪر او ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ(وﯾﺸﺘﺎسپ ) ﻋﻨﻮان ﺷﺎه ﻧﺪاﺷﺖ . ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ، ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش آواﯾﯽ اﯾﻦ ﻋﻼﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺗﻠﻔﻆ ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن اﯾﻦ اﺳﺎﻣﯽ ﺑﻮد . در اﯾﻦ ﻣﻮرد ، ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﯾﻦ اﺳﺎﻣﯽ در ﻣﺘﻮن ﻣﺘﺎﺧﺮ اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد و ارزش آواﯾﯽ ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد :

 ▪ ﺗﻠﻔﻆ ﭘﯿﺶ ﻧﻬﺎدي ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ

   g-o-sch-t-a-s-p

   ▪d-a-r-h-e-u-sch

▪Kh-sch-h-a-r-sch-a

● ﮔﻮﻧﻪ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺎﻣﯽ در ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ 

▪ V - i - shT - a - S – p

      ▪D - A - R - Y - V - U - sh

    ▪X - shY - A - R - Sh - A

"ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ارزش آواﯾﯽ15 ﻧﺸﺎﻧﻪ از ﺣﺮوف ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن را ﻣﻌﯿﻦ ﮐﻨﺪ. ،اﻟﺒﺘﻪ، ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ15 ﺣﺮف ، ﻓﻘﻂ ارزش آواﯾﯽ10 ﺣﺮف ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﺎم ﯾﺎد ﺷﺪه، ﻟﻐﺎت "ﺑﺰرگ" و "شاه" ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﺗﻔﻨﺪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﺨﯿﺺ داد و ﺑﻌﺪﻫﺎ، در ﺳﺎل1815 ، ﻧﺎم ﮐﻮروش را در ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻣﺮﻏﺎبCMA ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد. ﭘﺲ از ﺗﻼش ﻫﺎي ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ ، ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﯾﮏ وﻗﻔﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ ، در اﻣﺮ رﻣﺰ ﮔﺸﺎﯾﯽ، ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن، داﻧﺸﻤﻨﺪان دﮔﺮﺑﺎره ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر اﻫﺘﻤﺎمورزﯾﺪﻧﺪ.در ﺳﺎل1826 م؛ راﺳﻤﻮس راﺳﮏR. Rask داﻧﻤﺎرﮐﯽ در ﻋﺒﺎرت»ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن « ﻻﺣﻘﻪ اﺿﺎﻓﯽ ﺟﻤﻊ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد . در ﺳﺎل1836 م؛ اوژن ﺑﻮرﻧﻮفO. Burnouf اوﺳﺘﺎ ﺷﻨﺎس ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ارزش آواﯾﯽ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از ﺣﺮوف ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن را در ﯾﮑﯽ از ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ . او در ﺳﺎل1839 ، ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪادي از ﺻﺎﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻣﺼﻮتa را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد. او در ﺳﺎل1839 ، ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪادي از ﺻﺎﻣﺖ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﯿﺶ از ﻣﺼﻮتi و ﺗﻌﺪادي دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺶ از ﻣﺼﻮتu ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ؛ در ﺳﺎل1846 ، راوﻟﯿﻨﺴﻮنH. Rawlinson و ﻫﯿﻨﮑﺲHinks ؛ در ﺳﺎل1847 ، اوﭘﺮتOppert ﻫﺮ ﯾﮏ ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﯾﮕﺮي درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺻﺎﻣﺘﻬﺎ ﻫﺮ ﮐﺪام ﯾﮏ ﻣﺼﻮتi ﯾﺎu ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ . اوﭘﺮت ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺳﺎﺧﺖ آواﮔﺮوه ﻫﺎيai وau را در ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن روﺷﻦ ﮐﺮد و ، ﯾﺎدآوري ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺻﺎﻣﺖ ﻫﺎي ﻏﻨﻪm وn در ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭘﯿﺶ از واج ﻫﺎي اﻧﺴﺪادي ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺖ در ﻧﻤﯽ آﯾﻨﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮتیب ، رﻣﺰ ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻂ ﻣﯿﺨﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﮔﺸﻮده ﺷﺪ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ، راه ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﻮط ﻣﯿﺨﯽ دﯾﮕﺮ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ادﺑﯿﺎت ﻏﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻨﻬﺮﯾﻦ ﻫﻤﻮار ﮔﺸﺖ.

ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﯽ و رﻣﺰ ﮔﺸﺎﯾﯽ دوﮐﺘﯿﺒﻪ دارﯾﻮش ﺑﺰرگ و ﺧﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ در ﮔﻨﺠﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤﺪان

نشانه های الفبای میخی فارسی باستان

منابع: 

راﻫﻨﻤﺎي زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﺴﻦ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻤﯽ راﻫﻨﻤﺎي زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن دﮐﺘﺮ ﭼﻨﮕﯿﺰ ﻣﻮﻻﯾﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎي ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﻧﺎرﻣﻦ ﺷﺎرپ